Veranderinge aan die Wet op die Bevordering en Beskerming van Beleggers is duidelik daarop gemik om vrese oor staatsonteiening uit die weg te ruim, maar daar is steeds meer as genoeg rede vir veral buitelandse beleggers om bekommerd te wees, sê adv. Anton Alberts, die VF Plus se parlementêre woordvoerder oor handel en nywerheid.
Adv. Alberts sê ‘n voorbeeld is artikel 8 wat die sekuriteit van buitelandse beleggings net waarborg in soverre daar ‘genoegsame hulpbronne en vermoëns’ bestaan. Dit beteken buitelandse bates en beleggings is kwesbaar indien die Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD) nie in staat is om dit te beskerm nie. Dit lewer buitelandse beleggers dus uit in die geval van ‘n mislukte staat.
In Engels lui die artikel:
‘Security of investment
8. The Republic must accord foreign investors and their investments a level of security as may be generally provided to domestic investors, subject to available resources and capacity.’
Artikel 9 bepaal nou dat die reg op eiendom soos vervat in artikel 25 van die Grondwet nou ook van toepassing is op buitelandse beleggings. Dit is ‘n positiewe stap, maar is steeds onderhewig aan die regspraak van AgriSA v Minister van Minerale en Energie waarvolgens die staat eienaarskap kan ontneem sonder vergoeding deur bloot as waarnemer of voog op te tree.
Die vraag is of buitelandse beleggers, gegewe Suid-Afrika se ekonomiese afhanklikheid van beleggers, nie groter beskerming gegee moet word as wat die Grondwet tans bied nie?
Die verwysings na onteiening is verwyder aangesien dit aangespreek gaan word in die nuwe Onteieningswetsontwerp wat tans bespreek word. Dit neem steeds nie die vrees weg dat die staat in die toekoms as waarnemer/voog kan onteien nie.
Waar daar voorheen nie voorsiening gemaak is vir internasionale arbitrasie nie, soos wat die gewoonte is in internasionale beleggings-ooreenkomste/verdrae, is dit nou in artikel 12(5) weer bygewerk.
Die probleem is egter dat die Suid-Afrikaanse regering moet instem daartoe en daar geld dus nie ‘n outomatiese jurisdiksie in die verband is nie. Daar is ook ‘n voorvereiste dat die partye eers alle plaaslike remedies moet uitput.
Dit beteken dat ‘n buitelandse belegger eers deur ‘n duur en tydrowende regsproses in Suid-Afrika moet gaan alvorens hy die regering kan versoek of hy internasionale arbitrasie kan betrek. Dit sal eenvoudig buitelandse beleggers verder afskrik. Daar moet voorsiening gemaak word vir bindende internasionale arbitrasie in die eerste plek.
Die wetsontwerp in sy huidige vorm sal nie die vrese van beleggers besweer nie. Hulle was gewoond aan uitgebreide beskerming ingevolge internasionale beleggings-ooreenkomste/verdrae en dit is nou so afgewater dat beleggers nie die risiko sal wil loop om in Suid-Afrika te belê nie, aldus adv. Alberts.
Kontaknommers: 082 391 3117 / 083 419 5403
;
